Dr. Derya Cebeci, geliştirdiği bulut tabanlı denetleme sistemi ile sahte ilaçları kimyasal işlem kullanmadan tespit ederek, 200 milyar dolarlık sahte ilaç sektörüne darbe vuracak

KOSGEB Girişimcilik Desteği alarak PortMera isimli biyoteknoloji firmasını kuran analitik kimyager Dr. Derya Cebeci, sahte ilaçları kimyasal işlem kullanmadan saniyeler içerisinde tespit edebilen analiz teknolojisi geliştirdi. Medi-Eval isimli bulut tabanlı bu sistem, sahte ilaç üretim ve dağıtım merkezlerinin tespit edilmesini sağlayacak. Biz de Dr. Derya Cebeci ile çığır açacak bu sistemi konuştuk:

Uzmanlık ABD’de

Analitik Kimyager olarak Hacettepe Üniversitesi Kimya Bölümü’nden mezun olduktan sonra Ball State Üniversitesi’nden MBA derecemi, Purdue Üniversitesi’nden de Analitik Kimya alanında doktora derecemi aldım. Doktora çalışmalarımda, kimya ve yapay zeka teknolojilerini kullanarak geleneksel kimyasal analiz yöntemleri ile saatler alan analizleri saniyeler içinde, herhangi bir kimyasal kullanmadan ve örneği tahrip etmeden yapabilecek kimyasal analiz teknolojileri geliştirdim.

Tecrübesini Konuşturdu

Doktora çalışmalarım ışığın madde ile etkileşimi ilkesine dayanarak hizalı ve tahribatsız kimyasal analiz modelleri geliştirmek üzerineydi. Daha spesifik olmak gerekirse Raman spektroskopi ve kemometri analizleri ile gerçek zamanlı kimyasal ölçüm sistemleri geliştirme üzerine çalışmalar yaptım. Doktora sonrasında ise Amerikan Gıda ve İlaç Kurumu (US FDA) için devlet tarafından salgın hastalıklar, pandemi, kimyasal / biyolojik saldırılar gibi acil durumlar için stoklanan ve stratejik olarak sınıflandırılan ilaçların hızlı bir şekilde analizleri için kimyasal analiz teknolojileri geliştirdim. Aslında, PortMera’nın kuruluşu da bu çalışmalarımın devamı niteliğindedir.  FDA’deki çalışmalarım sırasında sahte ilaç pazarını, küresel pazarın ihtiyaçlarını, mevcut teknolojiler ve bu teknolojilerin sınırlarını inceleme fırsatım oldu. Türkiye’ye dönünce de KOSGEB ve TÜBİTAK’ın desteklerinden faydalanarak küresel pazar için sahte ilaç ile mücadelede otoritelerin daha efektif ve sinerji içinde çalışması için bulut tabanlı bir kimyasal analiz sistemi geliştirmeye karar verdim. Daha sonra bu sistemi Medi-Eval olarak adlandırdık. PortMera bu şekilde hayat buldu.

200 Milyar Dolar

PortMera, İTÜ Çekirdek Girişimcilik Programı’nı tamamladıktan sonra KOSGEB VE TÜBİTAK 1512 -BIGG girişimcilik desteklerini alarak 2017’de bir teknoloji start-up’ı olarak Teknopark İstanbul’da kuruldu. Hedefimiz, UNODC (Birleşmiş Milletler Uyuşturucu ve Suç Ofisi ) 2020 tahminlerine göre yılda 65 ile 200 milyar dolar arasında pazara sahip olan sahte ilaç ticareti ile mücadelede, otoritelere sahada daha etkin denetleme yapabilmeleri için tahribatsız ve hızlı bir kimyasal analiz platformu geliştirmek.

PortMera Neler Yapıyor?

PortMera aslında bir ‘veri analizi’ şirketi. Kimyasal verileri yapay zeka teknolojileri ile işleyerek endüstrinin sorunlarına çözümler üretiriyoruz. Endüstri 4.0 hedefleri doğrultusunda ‘sahada’ ya da ‘yerinde’ tahribatsız, hızlı kimyasal analiz teknolojileri geliştiriyoruz. Maddelere farklı enerjide ışıklar göndererek molekül seviyesinde kimyasal veri alıp, bu verileri yapay zeka teknikleri ile işleyerek maddelerin kantitatif ve kalitatif kimyasal içeriklerini saniyeler içinde herhangi bir kimyasal kullanmadan ve örneğe zarar vermeden teşhis ve tespit sistemleri geliştiriyoruz. Port-Mera’da bu teknolojiler üretim bandına entegre edilebilen ‘gerçek zamanlı ölçüm sistemleri’ olarak geliştirilmesinin yanında saha uygulamaları için ‘portatif sistemler’ olarak da geliştiriyoruz.

Medi-Eval: Sahte İlaç Tanıma Sistemi

İlk ürünümüz Medi-Eval, bir sahte ilaç denetleme platformudur. Medi-Eval bulut tabanlı, küresel bir sahte ilaç denetleme sistemidir. Bu ürünle amacımız sahte ilaç ile mücadelede otoriterelere sahada etkin bir şekilde kullanabilecekleri, sahada anında cevap alabilecekleri, böylelikle yasal sürecin hızlanmasını sağlayacak bir teknoloji sunmak. Biz Medi-Eval ile şüpheli üründen gelen kimyasal verileri parmak izi olarak kullanarak suç örgütüne ulaşmada otoritelere çok güçlü bir teknoloji sunuyoruz. Bu sistemler ile sahte ilaç üretim ve dağıtım merkezlerinin tespit edilmesi sağlanabilecek. Bunun için merkezi bir platform hazırlıyoruz. Sahada yapılan tüm ölçümler bu merkezi platformda toplanacak ve bunların analizleri yapılacak. Böylece, bir ilacın nerde dağıtımın yoğunlaştığı, nerelerden nerelere gittiği gibi network analizi yapılarak sahte ilacın üretim kaynağı, dağıtım merkezleri tespit edilecek.  Pazara ilk olarak Medi-Eval ürünümüz ile çıkmayı hedefliyoruz.

Diğer Projeler

Şu anda üzerinde çalışmaya devam ettiğimiz bir başka projede ise bor maden işletmeleri için boraks dekahidrat ve etidot67 rafine ürünlerinin pazardan önce yapılması gereken son kalite kontrol testleri için analiz modelleri geliştiriyoruz. Mevcut teknolojiler ile pazar öncesi son analizler 2-3 saat içinde kimyasallar kullanarak, kimyasal atıklar üreterek yüksek maliyet ile yapılmakta. Şu anda PortMera’da bu süreci 20 saniye içinde ve herhangi bir kimyasal kullanmadan, maaliyeti minimuma indirerek yapacak kimyasal analiz modelleri üzerinde çalışıyoruz.  Ayrıca, projelendirme aşamasında olduğumuz bir başka çalışma ise fındık yağı üretici bir firma için üretim bandına entegre olmuş online ‘gerçek zamanlı analiz sistemi’ geliştirmek. Analizlerin üretim bittikden sonra değilde üretim esnasında yapılmasıyla herhangi bir aksaklığa anında müdahale edilebilecek ve ürün pazara daha kısa sürede hazır olacak. Maliyet düşecek ve üretim süreci iyileştirilecek ve daha kaliteli ürün elde edilecektir. 

KOSGEB ile Hep İleri

KOSGEB’den girişimcilik desteği aldık. PortMera’yı ilk kurduğumuzda ofis malzemeleri, kira giderleri gibi bir start-up için maaliyet sayılabilecek işletme giderlerimiz için destek aldık. Şu anda da Medi-Eval ürünümüzün ticarileşmesi için son Ar-Ge çalışmalarımızı yapıyoruz. 2021 yılı içinde pazara girmeyi hedefliyoruz ve bu aşamada da yine KOSGEB’in Yurt Dışı Pazar Destek Programı’na başvurumuz olacak. Ülkemizi temsil edecek dünya çapında bir teknoloji markası oluşturmak istiyoruz.

KOSGEB’in Önemli Rolü

KOSGEB’in çok güzel iş geliştirmek ve ilerletmek için destek programları var. Özellikle kadınların iş hayatına katılmasında KOSGEB’ in çok kritik bir rol üstlendiğini düşünüyorum. KOSGEB sayesinde bir çok kadın girişimcinin hayallerine kavuştuğunu görmek bana mutluluk veriyor. Sadece kadın girişimciler değil aynı zamanda yüksek teknolojinin de ülkemize kazanılmasında gözden kaçtığı halde KOSGEB çok önemli bir rol oynuyor. KOSGEB Destekleri diğer kurumların da projelerini tamamlayıcı bir rol oynuyor. Bu sayede teknolojinin daha hızlı ve etkin bir şekilde girişime dönüşmesi sağlanmış oluyor. Bu bakımdan KOSGEB’in üstlendiği bu rolün arttırılarak devam ettirilmesini oldukça önemli buluyorum.