Ar-Ge ve İnovasyon Destek Programı’ndan yararlanan Görsentam, tarımsal arazilerde üretilen ürünlere yapay zekâ ile teknolojik çözümler geliştirerek üreticiye kolaylık sağlıyor

Tarım arazileri için akıllı tarımsal mücadele sistemleri geliştiren Görsentam Tarım Teknolojileri, 'Akıllı Tarımsal Mücadele Sistemi' ve 'Uzaktan Zararlı İzleme Sistemlerin Geliştirilmesi' projeleriyle arazideki riskleri önceden tahmin ederek üreticilerin işini kolaylaştırıyor. Üreticiler cep telefonuna gelen bildirimleri takip ederek ilaçlama ve gübreleme önerileriyle ürünlere zamanında müdahale ederek tam verimlilik alabiliyor.

Türkiye'de tarımsal mücadele sistemine önemli yatırımlar yapıldığını söyleyen Görsentam Tarım Teknolojileri’nin kurucu ortağı Mert Demirel, bu yatırımların yurt dışından ithal edildiğini ve ülkemizde bu işi yapan yerli firma olmadığını söylerken yüzde 100 yerli yazılım ile bu sistemi gerçekleştirdiklerini anlatıyor. Mert Demirel’in başarı hikâyesine ve işletmesinin ilk günden bugüne nasıl geldiğine beraber göz atalım:

Kısaca kendinizden bahseder misiniz?

Ziraat mühendisiyim. İzmir’in Ödemiş ilçesinde 3 nesildir meyve fidanı ve bahçecilik faaliyetlerini sürdüren bir ailenin oğluyum.  Tarımda var olan sorunların içerisinde yetişmiş bir mühendis ve yazılımcıyım. Lisans öğrenimim boyunca veriye dayalı tarım ve teknolojiyi nasıl birleştirme konusunda kafa yoruyordum. Uludağ Üniversitesi’nin yurt dışı üniversitelerle akreditasyon süreçleri boyunca yeni eklenen proje dersleri ile girişimcilik eğitimi alarak tarımsal erken uyarı sistemlerin geliştirilmesi konusunda yolcuğum başladı. Ülkemizde kullanılan tarımsal tahmin ve uyarı sistemlerin dışarıdan ithal edildiğini ve bu ürünlerin yerli ve milli olarak geliştirilmesi, ülkemizde var olan tarımsal hastalık ve zararlıların sisteme entegre edilmesi gerekiyordu. Yazılım ve zirai bilimlerine ilgi duymam beni bu alanda çalışmalar yapmaya itti. Uludağ Üniversitesi Entomoloji Ana Bilim Dalı’nda yüksek lisansa başlayarak çalışmalarımı yürüttüm. Şu an Görsentam Tarım Teknolojileri girişimim ile bu alanda ticari faaliyet gösteriyorum.

İşletmenizin kuruluşundan bugüne kadar olan süreçlerini anlatır mısınız?

İşletmemiz, Şubat 2020’de TÜBİTAK Teknogirişim Sermayesi Desteği’ni alarak kuruldu. Okul yıllarından beraber olduğumuz arkadaşım Elektrik-Elektronik Mühendisi Baki Doğan Akar ile görüntü işleme ve sensör destekli akıllı tarımsal mücadele sistemini geliştirmek üzere Ar-Ge faaliyetlerine Ulutek Teknopark ’ta başladık. 12 aylık bir süreçte ilk prototipimizi çıkarttık ve diğer yandan dijital feromon tuzağı geliştirmek üzere Eylül 2020’de “Uzaktan Zararlı İzleme Sistemlerin Geliştirilmesi” projesiyle KOSGEB’in Ar-Ge ve İnovasyon Destek Programı’ndan faydalandık. Bu destek ile bünyemize kattığımız yeni mezun personelimiz ürünün mobil uygulamasını da geliştirerek Ar-Ge faaliyetlerine devam ettik. Tüm bu süreçlerde alanında uzman ve tecrübeli bir ekibin temeli atılmış oldu. İlk müşterimiz Mart 2021’de Bursa’da üretim yapan büyük bir elma çiftliği sahibiydi. 2021 yılının sonlarında ise pandeminin etkileri ile global çapta yaşanan elektronik çip krizi nedeniyle elektronik komponent tedariki konusunda sorunlar yaşadık. Bu sorunlara karşı elektronik kartımızı daha modüler hale getirmek için çalışmalar başlattık. KOSGEB’in gerek proje desteği gerekse finansal destekleri bu konuda bizlere can suyu oldu.

2022 yılı başında ise “Uzaktan Zararlı İzleme Sistemlerin Geliştirilmesi” projemizi başarılıyla tamamlayarak proje çıktısı Dijital Feromon Tuzağı ürününü İzmir Tarım İl Müdürlüğü’nde kullanılmak üzere 50 adet satışını gerçekleştirdik.

Faaliyetleriniz hakkında kısaca bilgi verir misiniz?

Üreticilerin arazilerine tarımsal meteoroloji istasyonları kurularak sıcaklık, nem, rüzgâr verileri, yaprak ıslaklık süresi ve yağış gibi iklim verilerini ölçebilen cihaz, toplanan tüm verileri sisteme işleyerek lokasyona özel hava tahmini, tarımsal hastalık enfeksiyon riski, zararlı çıkış zamanını önceden belirliyor ve gübreleme önerisi yapıyor.

Firmamız tarım teknolojileri alanında büyük tarımsal işletmeler için teknolojik çözümler geliştirmekte görüntü işleme, yapay zekâ ve tarımsal erken uyarı sistemleri hakkında çalışmalar yürütüyor. Diğer yandan firmamız özel sektöre yazılım, mobil uygulama, proje geliştirme ve prototip tasarım ve imalatı konusunda hizmet sağlıyor. Bu kapsamda firmamız Türk çiftçisinin teknolojik farkındalık ve bilinilirliği arttırarak ülkemiz tarımını dünya standartlarının üzerine çıkarmak, tarım teknolojilerinde ithalatların önünü keserek, ihraç eden bir ülke profili oluşturmak ve sürdürülebilir tarım için yeni teknolojiler geliştirerek dünya çapında öncü bir firma olmayı vizyon edindi.

Örnek verecek olursam; Gemlik'te bir zeytin arazisinde geleneksel ilaçlama takvimine göre uygulama yapan bir zeytin üreticisi geçen sene 5 buçuk kilo verim alıyordu. Bizim sistemimizi kullanarak bir yılda verimi 16,6 kiloya ulaştı. Bu sene ise ağaç başı 25 kilo verim hedefliyoruz. Bir sonraki sene bu rakamın 30 kiloya çıkmasını öngörüyoruz. İlk hedefimiz, Türkiye'deki tüm zeytin üreticilerinin bu sistemi kullanarak ilaçlama maliyetlerini düşürüp ürünün rekoltesini artırmak.

Ürettiğiniz ürünler hakkında bilgi verir misiniz?

Tarımsal faaliyetlerde kullanılan ürünlerimizi şu şekilde açıklayabilirim:

G-STATION: Tarımsal Meteoroloji İstasyonu: Hassas iklim sensörlerine sahip tarımsal meteoloji istasyonudur. Üzerindeki sensörler sayesinde rüzgâr yönü, rüzgâr hızı, atmosferik sıcaklık-nem, yaprak ıslaklık ve yağış miktarını ölçerek kullanıcıya web ya da mobil uygulama üzerinden bilgi verir. Ayrıca enerjisini güneş paneli ve onu şarj eden bataryadan alır ve sensör verilerini istenilen aralıkta GPRS üzerinden gönderir.

G-TRAP: Dijital Feromon Tuzağı: Tarımsal zararlılara karşı ilaçlama zamanını saptamak için zararlı popülasyon seviyesi ve sıcaklık birikimlerine ihtiyaç vardır. Bilinen teknikte, zararlıya özel üretilmiş kapsül şeklinde ki çiftleşme kokusu, yapışkan bir yüzeyin ortasına bırakılır ve erkek bireyler çiftleşmek amacıyla kokuyu takip ederek yapışkan yüzeye yapışarak tuzaklanır. Belirli aralıklarla bu tuzaklar sayılarak bir popülasyon grafiği çıkarılır. Bu veri mücadele zamanını belirlemek için kritik rol oynar. Geliştirdiğimiz G-TRAP: Dijital Feromon Tuzağı ürünü ise bilinen teknikteki bu tuzakların üst bölümüne kamera yerleştirerek hiç araziye gitmeden tuzak görsellerini GPRS ile sunucuya göndermekte ve görselleri derin öğrenme modelleri ile işleyerek zararlı teşhisi ve sayımını otomatik olarak yapmaktadır. Kullanıcı bu verileri Web platform ve mobil uygulamadan görebilmekte ve kritik durumlarda SMS ve mobil bildirim aracılığıyla uyarılar almaktadır.

G-AGRISTATION: Gelişmiş Tarımsal Tahmin ve Erken Uyarı Sistemi: Dijital feromon tuzağını ve tarımsal meteoroloji istasyonunu içeren entegre bir üründür.

Yurt içi ve yurt dışı pazarlarınız nasıl? Satışlarınız hakkında bilgi verir misiniz?

Ürünlerimiz global pazarda da ilgi çekiyor. Yurt dışı ilk ihracatımızı Mısır Kahire’de üretim yapmak isteyen bir firmaya gerçekleştirdik. Kahire’ye 30 km uzaklıktaki bir çölde şeker pancarı yetiştirmek isteyen Mısırlı bir iş adamı 6 adet G-STATION ürünümüzü aktif bir şekilde kullanıyor. Diğer yandan Türki Cumhuriyetleriyle de görüşmelerimiz sürüyor. Özellikle Azerbaycan bölgesinde son yıllarda revaçta olan yeni meyve bahçelerinin kurulması ve Türki Cumhuriyetleri devletlerinin bunu desteklemesi sayesinde, ürünümüz büyük bir pazar hacmi olduğunu biliyoruz.

Yurt içinde ise ürünümüz özellikle bağ, elma ve zeytin bölgelerinde kullanılıyor. Şu an 62 istasyonumuz ile 18 bin hektarlık bir araziyi kontrol ediyoruz. Diğer yandan ürünlerimizi ülke genelinde kullanımı için Tarım ve Orman Bakanlığı ile görüşüyoruz.        

Devlet desteklerinden ne şekilde ve hangi kurumlardan faydalandınız?

Bir Ar-Ge firması olduğumuz ve teknoloji geliştirme bölgesinde faaliyet gösterdiğimiz için 4691 Teknopark ve 5746 Ar-Ge kanunlarında yer alan desteklerden faydalanıyoruz. Şu ana kadar TÜBİTAK ve KOSGEB kurumlarından Ar-Ge desteği aldık. Devlet desteklerini elimizden geldiğince değerlendirmek istiyoruz. Ülkemizin tarım teknolojilerinde ithalatı azaltıp ihracat potansiyeli yaratacak katma değerli ürünler için bu tür desteklere ihtiyacımız var.

Almış olduğunuz KOSGEB destekleri nelerdir? Bu destekler işletmenize ne gibi katkılar sağladı?

İşletmemizde en katma değerli ürün olarak KOSGEB Ar-Ge ve İnovasyon Destek Programı ile geliştirdiğimiz G-TRAP: Dijital Feromon Tuzağı ürünü oldu. Bu desteği alarak ürünün Ar-Ge ve tasarım konusunda teknik danışmanlık ve hizmet alımı yaparak gerçek soruna çözüm olan profesyonel bir çözüm geliştirdik. Şu an İzmir İl Tarım Müdürlüğünde teknik personeller haftada 1-2 kez araziye ziyareti ile tuzak sayımı yapmak yerine dijital olarak bulundukları ortamda tuzakları dijital olarak kontrol ederek tuzaklanan zararlı sayısını ediniyor. Böylelikle yakıt masraflarından büyük bir tasarruf sağlamış oluyorlar. Diğer yandan proje kapsamında ürünün mobil uygulamasını da geliştirmek için yeni mezun bir personeli ekibimize dahil ettik. Proje süresi boyunca tecrübe ve deneyim kazanarak nitelikli bir mobil geliştiriciye sahibiz. Endüstri 4.0’ın etkileri tarım teknolojilerinde büyük yer bulmaktadır. Artık Web platformlardan daha çok mobil çözümler çiftçilerimiz için daha rahat ve kolay ulaşılabilir hale getiriyor. Ürünümüz ile birlikte mobil uygulamamızı sürekli geliştirerek, yenilikleri dahil etmeye çalışıyoruz.

İleride yapacağınız projeler hakkında bilgi verir misiniz? Bu projelerin aşaması ve amacı nedir?

G-TRAP: Dijital Feromon Tuzağı ürünü, yapışkan yüzeyin fotoğrafını çekerek yapay zekâ algoritması ile tuzaklanan zararlı sayısını saptıyor ve kullanıcıyı bilgilendiriyor. Örneğin zeytin güvesi sıcaklıkların artışı ile yoğun çıkışların olduğu 1 Mayıs – 15 Mayıs gibi tarihler arasında 2 gün içerisine doldurarak yapışkan yüzeye daha fazla güve yapışmasına engel oluyor. 19x19cm’lik yapışkan yüzey 400 güve yapıştığında kullanıcı otomatik olarak yapışkan yüzeyin değişmesi gerektiğini uyarı olarak gönderiyor. Bu da kritik zamanlarda kullanıcının süreci takip etmesi gerekiyor. Yeni yapacağımız proje ile yapışkan kâğıt yerine bir yapışkan rulo koyarak yapışkan yüzey dolduğunda kirli yüzey otomatik olarak rulo motorlar yardımıyla dolanarak ve temiz yapışkan rulo açılarak bu süreci de otomatikleştirmek istiyoruz. Yeni başvurmayı düşündüğümüz KOSGEB Ar-Ge, Ür-Ge ve İnovasyon Destek Programı ile bu çalışmayı gerçekleştirip ürünün global pazarda yer alması için gerekli olan CE sertifikası ve ürünün yerli pazarlarda avantaj sağlaması için Yerli Malı belgesini almak istiyoruz.

Aldığınız herhangi bir ödül var mı?

      İyi Fikir Yarışması 1. Ödülü, Uludağ Üniversitesi, Nisan 2018

      III. Tarım Gençlerle Yükseliyor Proje Yarışması 1. Ödülü, İzmir Ticaret Borsası, Ocak 2019 

Küçük işletmelere ve girişimcilere tavsiyelerinizi alabilir miyiz?

Küçük işletmelere ve yeni girişimcilere en önemli tavsiyem, gerçek bir soruna karşı uygun maliyetli bir çözüm geliştirmeleridir. Bunları yaparken ürün-pazar uyumuna dikkat edilmeli, ürün geliştirme aşamalarında mutlaka bir müşteri ile yapılmalıdır. Tüm bu süreçlerde cesaretli olmaları ve asla pes etmemeleri gerekiyor.