FPROTEC, motorları ve kanatları yapay zekâ ile şekil değiştirebilen İnsansız Hava Aracı’nı (İHA) KOSGEB’den aldığı Ar-Ge ve İnovasyon Destek Programı ile geliştirdi

Kastamonu Üniversitesi TEKNOKENT’te yer alan FPROTEC, motor ve kanatları yer değiştirebilen teleskopik kanatlı, dikey iniş ve kalkış yapabilen insansız hava aracı TURKUAZ-ER41’in tasarımını ve üretimini gerçekleştirdi.

FPROTEC, 2020 yılında KOSGEB’in Ar-Ge ve İnovasyon Destek Programı ile Kastamonu Üniversitesi Teknokent yerleşkesinde kuruldu.

‘’Gelecek Vadeden Teknoloji’’ anlamına gelen FPROTEC (Future Promising Technology) adını en iyi şekilde yaşatmaya ve temsil etmeye özen göstererek yurt dışından temin edilen katma değeri yüksek ürünleri, yerli ve milli imkânlarla geliştirmeyi amaç edinmiş ve bu doğrultuda farklı alanlarda projeler geliştirerek en önemli ve en yenilikçi projesi motorları ve kanatları şekil değiştirebilen Teleskopik Kanatlı, Tilt Rotorlu, Dikey İniş-Kalkış (VTOL) özelliğine sahip İnsansız Hava Aracı’dır.

KOSGEB’in Ar-Ge ve İnovasyon Destek Programı ile değişken kanat açıklığına sahip, aynı motorları kullanarak hem dikey iniş- kalkış yapabilen hem de düz uçuşunu gerçekleştirebilen İHA’nın, tasarımı ve üretimi gerçekleştirildi. Firma, tamamen kompozit malzemeden ve yaklaşık 20 kg ağırlığında olan ve üretimini tamamladığı özgün hava aracının adını TURKUAZ-ER41 olarak belirledi. Havada kalış süresi yaklaşık bir saat olan İHA’nın uçuşu kolaylıkla geliştirilebiliyor.

Sektöre Yeni Bir Teknoloji

Dünya için yeni bir teknoloji olan teleskopik kanat sistemi kullanılarak üretilen hava aracı, uçuş esnasında kanat açıklığında yapılacak olan anlık değişikliklerle tutunma hızından en yüksek uçuş hızına kadar istenilen hızda optimum kanat açıklığı ile daha az enerji harcayarak uçuşunu gerçekleştirme kabiliyetine sahip. Bu prototip ile birlikte hava aracının beklentilere cevap verme kabiliyeti önemli ölçüde arttı ve herhangi bir piste ihtiyaç duymadan istenilen alana iniş-kalkış yapma imkanına sahip oldu.

FPROTEC’in üretmiş olduğu İHA’yı diğerlerinden ayıran önemli özelliklerden biri simetrik ve asimetrik teleskopik kanat mekanizmasını dünyada başarılı bir şekilde faaliyete geçiren ilk hava aracı olması. Diğer önemli bir özelliği de dikey iniş-kalkış özelliği (VTOL) için kullanılan dört motorun ikisinin düz uçuş için de (tilt yaparak) kullanılabiliyor olması. Ayrıca, dört motorun aynı güçte olmaması yani hava aracının ağırlık merkezine göre simetrik yerleşim bulunmuyor. Böyle bir yerleşim ve farklı motor güçlerinde VTOL (dikey iniş-kalkış) olarak hareket edip, ardından düz uçuş yapılabilmesi için uçağın ön tasarımını (hem aerodinamik-yapısal hem de elektronik komponentlerin uçak üzerindeki yerleşimi) kendi kodu ile optimize ederek çözüme ulaştırdı. Bu mantıkla hareket ederek ön motor pervaneleri yüksek hatveli seçilmiş ve dolayısıyla emsallerine göre daha yüksek hızlara çıkılabilmektedir.

Teleskopik Kanat Mekanizması

Firma, geliştirdiği insansız hava aracının özgün teleskopik kanat mekanizması için patent başvurusunu yaptı. Prototip üretimi ile programlama süreçlerinde sona gelen firma, teleskopik kanat mekanizması, hava aracının kanat açıklığının ihtiyaca göre kendine ait yazılım ile otonom olarak uzama-kısalmasına imkân tanıdı. Bu mekanizma ile kanat açıklığını hem simetrik hem de asimetrik olarak değiştirmek mümkün. Kanat açıklığının simetrik değişimi sayesinde hava aracı uçuş hızına göre farklı uçuş fazları için de optimum açıklıkta uçabiliyor. Bununla birlikte maksimum havada kalış süresinin artması, minimum ve maksimum uçuş hızlarında çok daha esnek aralıklar sunuyor. Emsallerine göre daha düşük hızlarda uçabilmesi ve bu sayede anlık ihtiyaçlara (havadan görüntü alma, sıcak takip gibi) cevap vermesi, daha az park alanına ihtiyaç duyması (uçak gemisi gibi kısıtlı alanlarda), yakıt tasarrufunun artması ve nispeten olumsuz hava şartlarında daha dengeli bir uçuş imkânı tanıması gibi birçok olumlu katkısı bulunuyor.

Kanat açıklığının asimetrik değişimi sayesinde ise geleneksel kontrol yüzeylerinden olan kanatçık/aileron olmadan asimetrik uzama-kısalma ile hava aracı yatış hareketini yapabiliyor. Bu durum, kanat bütünlüğünü sağlamakta ve böylece dikişsiz kanat yapısını ortaya çıkarıyor.

KOSGEB Destekleri ile Ticarileşecek

Firma, TURKUAZ-ER41’in sahada daha çok denenerek prototip olmaktan çıkıp nihai ürün haline dönüşmesi ve devamında KOSGEB’in Teknolojik Ürün Yatırım Destek Programı için başvuru yapmayı planlıyor. Böylelikle ürün satışlarının ve sürdürülebilirliğin sağlanması amaçlanıyor. TURKUAZ-ER41 nihai ürün haline geldiğinde sadece askeri kullanımlar için değil, ormanlık alanların takibi, trafik kontrolü, sınır güvenliği, yangın kontrolü, afetlerdeki hasar tespiti, haritalandırma ve kargo taşımacılığı gibi birçok sivil kullanım alanına sahip olacak.